جشنواره بین المللی تئاتر کودک سوبوتیتسا یکی از معتبرترین جشنوارههای تئاترکودک در دنیا‌ست که متأسفانه تا به امروز برای گروهی از ایران امکان راهیابی به این جشنواره پیش نیامده بود و امسال از میان 150 گروه درخواست کننده ازسراسر دنیا 23 گروه انتخاب شدند که گروه درخت سیب نیز با نمایش"پهلوان کچل" جزء انتخاب شدگان این جشنواره رقابتی قرار گرفت.
جشنواره بین المللی تئاتر کودک سوبوتیتسا یکی از معتبرترین جشنوارههای تئاترکودک در دنیا‌ست که متأسفانه تا به امروز برای گروهی از ایران امکان راهیابی به این جشنواره پیش نیامده بود و امسال از میان ۱۵۰ گروه درخواست کننده ازسراسر دنیا ۲۳ گروه انتخاب شدند که گروه درخت سیب نیز با نمایش"پهلوان کچل" جزء انتخاب شدگان این جشنواره رقابتی قرار گرفت.
"فریبا رئیسی" کارشناس تئاتر و کارگردان تئاتر عروسکی که پیش از این ریاست انجمن نمایشگران عروسکی خانه تئاتر را بر عهده داشت و تجربه‌های متعددی را نیز در زمینه نمایش‌های خیمه شب بازی انجام داده، به عنوان مشاهده‌گر و به نمایندگی هنرمندان تئاتر سنتی عروسکی، گروه"درخت سیب" با نمایش"پهلوان کچل" را در سفر به جشنواره بین‌المللی سوبوتیتسای صربستان همراهی کرد.
آن چه می‌خوانید سفرنامه این کارگردان و مدرس تئاتر عروسکی از جشنواره تئاتر صربستان و چکیده‌ای از دیدارها و نشست‌های انجام شده به قلم خود اوست:
«به دنبال دعوت‌نامه‌ای که از سوی چهاردهمین جشنواره بین المللی تئاتر کودک سوبوتیتسای کشور صربستان، برای حضور گروه درخت سیب ارسال شد، سرپرست این گروه(فهیمه میرزا‌حسینی) طی تماسی با من اظهار داشت که دبیر جشنواره برای ایجاد ارتباط بیشتر هنرمندان دو کشور درخواست کرده که شخصی به عنوان"مشاهده‌گر" جشنواره به همراه گروه باشد که به لطف دوستان اینجانب همراه گروه شدم.
برای حضور در این جشنواره گروه"درخت سیب" به دنبال اسپانسری برای مخارج رفت و برگشت بود تا اینکه معاونت سازمان فرهنگی ـ هنری شهرداری تهران با بستن قراردادی این هزینه را به عهده گرفت و به دنبال این تصمیم علی‌اکبر قاضی نظام نیز به عنوان نماینده شهرداری تهران با گروه همراه شد.
جشنواره بین المللی تئاتر کودک سوبوتیتسا یکی از معتبرترین جشنوارههای تئاترکودک در دنیا‌ست که متأسفانه تا به امروز برای گروهی از ایران امکان راهیابی به این جشنواره پیش نیامده بود و امسال از میان 150 گروه درخواست کننده ازسراسر دنیا 23 گروه انتخاب شدند که گروه درخت سیب نیز با نمایش"پهلوان کچل" جزء انتخاب شدگان این جشنواره رقابتی قرار گرفت.
سوبوتیتسا شهری کوچک درنزدیکی مرز مجارستان است. علاقه‌مندی مردم و بخصوص کودکان این شهر به تئاتر بسیار شگفت انگیز و جالب توجه است و این جشنواره بین‌المللی در این شهر کوچک، قدمتی 14 ساله دارد. جشنواره 20 مِی، با حضور گروههای شرکت کننده، مشاهده‌گرها، مسئولان و متخصصان تئاتر کودک و عروسکی افتتاح شد .
کشورهای شرکت کننده در این جشنواره از صربستان، ایران، روسیه، بلاروس، جمهوری چک، اوکراین، امریکا، فرانسه، چین، آلمان، سوئد، بوسنی هرزگوین، کروواسی، رومانی، اسلووانی، اسلوواکی، لیتوانی، اسپانیا، بلغارستان، لهستان، ازبکستان، مجارستان، اتریش بودند. نکته قابل توجه این که همه گروه‌ها با هر سابقه، از گروههای حرفه‌ای با شهرت جهانی و قدمت اجراهای طولانی گرفته تا گروههای جوان و کم تجربه، همه با شهامت تمام طی هفت روز کنار هم به رقابت پرداختند. همزمان با بخش رقابتی بخش نمایش‌های خیابانی و بخش تئاتر دانش‌آموزی نیز در میدان شهر برگزار می‌شد.
تمام گروه‌ها در دو سالن حرفه‌ای به اجرای نمایش می‌پرداختند و روزانه پنج نمایش اجرا می‌شد. تئاترهای بخش نوجوان در بخش پایانی اجرا می‌شد. اکثر نمایش‌ها عروسکی و زنده ـ عروسکی بودند و در سطح بالایی از نظر کیفی قرار داشتند. سه اجرای حرفه‌ای ازکشور میزبان، بخصوص"اپرای عروسکی موتسارت" و نمایشی با قصه‌ای فولکلور از سوبوتیتسا و همچنین نمایش عروسکی"سه تفنگدار" از جمهوری چک و در نهایت نمایش زنده عروسکی"مکبث" با نگاه و تحلیلی شگفت انگیز از کشور بلاروس، عنوان بهترین نمایش را از آنِ خود کردند.
هیأت داوران، استا‌دان تئاتر از کشورهای آلمان، لهستان، کروواسی، بلاروس و صربستان بودند.
در مراسم اختتامیه رئیس هیأت داوران هنری(جارکاوسکی) از لهستان ضمن تقدیر ویژه از نمایش "پهلوان کچل" و نمایش"سایه چین"، توضیحات مفصلی در مورد نمایش"پهلوان کچل" و خیمه شب بازی ارائه کرد و از ایجاد احساس نوستالژی با سنت‌های دیرینه و برقراری ارتباط صمیمی نمایش با مخاطب سپاسگزاری کرد.
در طی برگزاری جشنواره به درخواست رئیس گروه تئاتر دانشکده زاگرب(پروفسور رادوسلاو لزیک) نشستی با حضور وی و دانشجویان اعزامی از زاگرب داشتیم که سؤالات زیادی در مورد نمایش دستکشی و نخی خیمه شب بازی و نقش سیاه در نمایش‌های سنتی و مطالب دیگری در مورد تعزیه و بنیان نمایش‌های سنتی در ایران توسط وی و دانشجویانش پرسیده شد و در پایان پروفسور لزیک به عنوان یادبود چندین جلد کتاب از تألیفات و ترجمه‌های خود را در مورد تئاتر و تئاتر عروسکی به ما هدیه داد و در مقابل، ما سی‌دی‌های اطلاعاتی در مورد خیمه شب بازی، موسیقی و آثار باستانی که توسط رایزن فرهنگی ایران تهیه شده بود، به وی تقدیم کردیم.
نشست دیگر گروه با رئیس یونیمای آلمان(هارموت توپف) عضو هیأت داوران جشنواره بود که در این نشست مطالب زیادی در مورد نحوه عملکرد یونیما و نقش آن برای حضور گروههای نمایشی در جشنوارههای بین المللی گفته شد که به گفته وی یونیمای آلمان نقش متصل کننده گروههای نمایشی این کشور را با جشنوارههای تئاترعروسکی جهان دارد.
همچنین نشستی اختصاصی با مسئولان و دبیر جشنواره اسلوبودان مارکوویچ برگزار شد. وی از این که توسط گروه"درخت سیب"، پل ارتباطی بین تئاتر ایران و صربستان به وجود آمده، اظهار خرسندی کرد (نکته قابل توجه این که تاکنون چند گروه از تئاتر عروسکی و کودک صربستان به ایران آمده‌اند؛ از جمله نمایش"سرآشپزهای اندرسن و گل" در جشنواره کودک اصفهان در حالیکه حضور گروه درخت سیب، اولین حضور تئاتر ایران در کشور صربستان است.)
درتمام طول جشنواره حضور گروه درخت سیب با ویژگی‌های خاص این گروه از جمله: یک گروه کاملاً زنانه، یک گروه خانوادگی، اجرای یک نمایش سنتی با لباس‌ها، موسیقی و نشانه‌های فولکلور ایرانی و اجرای دو زبانه فارسی و انگلیسی برای برقراری ارتباط بیشتر با مخاطبان، تیتر اکثر روزنامه‌ها و تلویزیون صربستان بود.
بعد از پایان جشنواره، به دعوت رایزنی فرهنگی ایران به بلگراد آمدیم؛ زیرا برای گروه پنج اجرا در مراکز مختلف تدارک دیده شده بود که با استقبال زیادی همراه بود و همزمان دو شبکه تلویزیونی به ضبط گوشه‌هایی از نمایش و مصاحبه تلویزیونی با فهیمه میرزا حسینی پرداختند.
ضمن اجرای نمایش در مرکز تئاتر پینوکیو، نشستی با رئیس این مرکز(ایگور بو یوویچ) که رئیس یونیمای صربستان هم بود، داشتیم و در این نشست نیز مطالب زیادی درمورد نحوه عملکرد یونیمای صربستان که دو سال از عمر آن می‌گذرد، گفته شد. البته قبل از اعلام استقلال کشورهای حوضه بالکان، یونیما در یوگسلاوی وجود داشته که در زمان جنگ تعطیل و بعد از مستقل شدن صربستان، مجدداً احیا شده است و اکنون 14 گروه فعال تئاتر عروسکی تحت پوشش یونیمای صربستان قرار دارند. به گفته وی گروههای تئاتری این کشور تحت حمایت همه جانبه شهرداری قرار دارند و سالن پینوکیو که یکی از معتبرترین سالن‌های تئاتر کودک بلگراد است، متعلق به شهرداری است و تهیه کننده گروههای تحت پوشش سالن، شهرداری است و همگی دارای حقوق ماهانه از شهرداری هستند.
در طول حضور گروه در بلگراد حمایت و همکاری صمیمانه رایزن فرهنگی ایران(آقای آگاهی) و سایر مسئولان رایزنی، قابل تقدیر و ستایش بود.
آخرین اجرای نمایش"پهلوان کچل" در بلگراد در حضور سفیر ایران به همراه جمعی از مسئولان سفارت و رایزنی ایران و مسئولان و اعضای انجمن دوستی ایران و صربستان و هنرمندان تئاتر صربستان و ایرانیان مقیم بلگراد بود که با استقبال زیادی روبه‌رو شد و هدایایی از طرف انجمن دوستی ایران و صربستان به گروه تقدیم شد و مسئولان و تماشاگران تا ساعت‌ها پس از اجرا در سالن انتظار حضور داشتند.
در آخرین ساعتهای حضور در بلگراد نیز به سفارت ایران دعوت شدیم و آقای میرحیدری(سفیر ایران) ضمن تحسین نمایش"پهلوان کچل"، از حضور زنان هنرمند ایرانی با رفتار و وقاری در خور و شأن نام ایران اسلامی تقدیر و با هدایایی زیبا گروه را بدرقه کرد و ما با کوله باری از تجربه و همراهی صمیمانه رایزنی فرهنگی و شهرداری تهران به وطن بازگشتیم.»
فریبا رئیسی